Chi hội Sử học Bảo tàng tỉnh trực thuộc Hội Khoa học Lịch sử tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu được thành lập từ năm 2013 để thực hiện sứ mệnh chung của Hội đối với hoạt động nghiên cứu, làm sáng tỏ những vấn đề của lịch sử địa phương, truyền bá tri thức lịch sử, tuyên truyền giáo dục truyền thống yêu nước, tự hào về quê hương đến với nhân dân Bà Rịa - Vũng Tàu đặc biệt là thế hệ trẻ, học sinh, sinh viên của tỉnh.

Hội viên Chi hội Sử học Bảo tàng tỉnh chụp hình lưu niệm với các đại biểu
về dự Đại hội Chi hội lần thứ 2 nhiệm kỳ (2023-2028)

Trải qua hai nhiệm kỳ hoạt động, Chi hội Sử học Bảo tàng tỉnh đã thể hiện rất rõ vai trò trong hoạt động bảo tàng nói chung và hoạt động bảo tàng tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu nói riêng. Bởi vì, Chi hội không đơn thuần như các chi hội khác mà có vai trò, vị trí quan trọng gắn kết trọng tâm công việc giữa Chi hội và Hội Khoa học Lịch sử tỉnh trong công tác nghiên cứu khoa học lịch sử. Hoạt động của Chi hội luôn được lồng ghép vào trong các hoạt động chuyên môn của bảo tàng.

Về công tác tư vấn lịch sử: Chi hội đã tham mưu cho lãnh đạo đơn vị một số công việc gắn liền với công tác sử học như: Tổ chức khảo sát mộ cổ huyện Long Điền, huyện Đất Đỏ; Khảo sát một số di tích lịch sử gắn liền với vùng đất Mô Xoài; Đóng góp ý kiến hội thảo khoa học cấp quốc gia "Không gian lịch sử văn hóa Mô Xoài và Bà Rịa - Vũng Tàu thế kỷ XVII-XVIII"; Tham gia góp ý trưng bày di tích lịch sử cách mạng địa đạo Long Phước, thành phố Bà Rịa; Góp ý nội dung giới thiệu di tích, danh thắng tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu do Sở Văn hóa và Thể thao tỉnh chủ trì thực hiện. Đặc biệt, Chi hội đã tham mưu cho lãnh đạo Bảo tàng tỉnh trong công tác phối hợp, đóng góp ý kiến, hoàn thiện trưng bày nội thất nhà bảo tàng góp phần không nhỏ trong việc đưa Bảo tàng tỉnh hoạt động hiệu quả từ tháng 7/2020 đến nay (Từ tháng 7/2020, Bảo tàng tỉnh được khánh thành và mở cửa đón khách tham quan).

Về công tác nghiên cứu khoa học: Chi hội đã phối hợp với các phòng chuyên môn của đơn vị hoàn thành công trình biên soạn nội dung bản trích và nội dung thuyết minh trưng bày nhà Bảo tàng tỉnh. Hai công trình này đã góp phần giới thiệu về lịch sử, văn hóa vùng đất Bà Rịa - Vũng Tàu với các chuyên đề: Đất nước con người Bà Rịa - Vũng Tàu; Bà Rịa - Vũng Tàu thời tiền - sơ sử; Bà Rịa - Vũng Tàu thời khẩn hoang mở đất (thế kỷ XVII đến giữa thế kỷ XIX); Bà Rịa - Vũng Tàu 1859-1975; Bà Rịa - Vũng Tàu thời kỳ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc (từ năm 1975 đến nay và hướng đến tương lai). Bên cạnh đó, Chi hội đã có ý kiến đóng góp cùng phòng chuyên môn hoàn thành công tác lập hồ sơ di tích cấp tỉnh đối với di tích đình Phước Lễ, thành phố Bà Rịa; di tích Trung đoàn 33, Bình Ba, Châu Đức. Lập hồ sơ đề nghị Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận ba bảo vật quốc gia Mặt nạ vàng Giồng Lớn - Long Sơn, được công nhận vào năm 2021.

Hội viên Chi hội tích cực tham gia công tác khai quật tại di chỉ khảo cổ Vòng Thành Đá Trắng, ấp Gò Cát, xã Phước Thuận, huyện Xuyên Mộc, khai quật di chỉ khảo cổ Gò Đất Nại, Gò Nần xã Láng Dài, huyện Đất Đỏ và di chỉ khảo cổ Giồng Lớn - Long Sơn, xã Long Sơn, thành phố Vũng Tàu; Thực hiện công tác điều tra, đào thám sát các địa điểm khảo cổ học trên địa bàn toàn tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu năm 2022. Qua đó góp phần làm sáng rõ một phần lịch sử của vùng đất Bà Rịa - Vũng Tàu xưa và sưu tầm được nhiều hiện vật bổ sung cho kho cơ sở Bảo tàng tỉnh.

Trong công tác nghiên cứu, Chi hội cũng phối hợp với Trung tâm khảo cổ học thuộc Viện Khoa học xã hội vùng Nam Bộ tổ chức thành công Hội thảo khoa học Báo cáo kết quả sơ bộ khai quật khảo cổ học Vòng Thành Đá Trắng giai đoạn 1 năm 2022 và Hội thảo khoa học cấp tỉnh về Di tích khảo cổ học Vòng Thành Đá Trắng  năm 2023.

Về công tác tuyên truyền kiến thức lịch sử

Các hội viên Chi hội đã nghiên cứu, viết bài giới thiệu về lịch sử, văn hóa vùng đất Bà Rịa - Vũng Tàu đăng trên báo Bà Rịa - Vũng Tàu, tập san của Sở Văn hóa và Thể thao tỉnh, trang Website và fanpage của Bảo tàng tỉnh…. Các bài viết có chất lượng là kết quả của công tác nghiên cứu nghiêm túc, nhiệt tình, trách nhiệm đã chuyển tải kiến thức lịch sử, di tích lịch sử văn hóa phổ biến trong nhân dân.

Để tuyên truyền sâu rộng kiến thức lịch sử, văn hóa đến nhân dân, Chi hội đã cùng phòng chuyên môn nghiên cứu, tổ chức nhiều hoạt động trưng bày chuyên đề tại di tích lịch sử văn hóa Bạch Dinh và nhà bảo tàng với các chủ đề: Di tích lịch sử danh thắng Bà Rịa - Vũng Tàu; Vũng Tàu xưa và nay; Tuyên truyền về chủ quyền biển đảo Việt Nam; Văn hóa Tết của người Việt; Trình diễn gói bánh chưng, bánh tét truyền thống; Văn hóa Sa Huỳnh; Văn hóa Óc Eo; Huyền thoại đội quân tóc dài, Lịch sử văn hóa Việt Nam; Không gian văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên xưa và nay; Tinh hoa gốm Việt, Tục ăn trầu… Trưng bày chuyên đề đã thu hút đông đảo khách tham quan, nâng cao hiệu quả công tác phổ biến tri thức lịch sử, văn hóa của dân tộc và địa phương đến với du khách trong nước và quốc tế. Ngoài ra, các hội viên của Chi hội còn nhiệt tình tham gia cuộc thi tìm hiểu 30 năm thành lập tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu (1991 - 2021), Hội thi thuyết minh giỏi các năm 2021, 2022, 2023 do Sở Văn hóa và Thể thao tỉnh tổ chức đạt thành tích cao. Thông qua các hội thi đã giúp cho hội viên Chi hội nâng cao trình độ chuyên môn, học tập và mở rộng kiến thức về di sản văn hóa, về lịch sử của tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu.

Đặc biệt, từ năm 2023 đến năm 2026, Bảo tàng tỉnh triển khai chương trình giáo dục di sản - đây là chương trình phối hợp giữa Sở Văn hóa và Thể thao với Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu nhằm mục đích đa dạng hóa các hoạt động giáo dục tuyên truyền của bảo tàng tỉnh, phát huy giá trị của di sản văn hóa địa phương và góp phần bổ sung kiến thức, giáo dục truyền thống lịch sử, văn hóa cho các em học sinh tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu. Kết quả bước đầu, trong năm 2023 Bảo tàng tỉnh đã tổ chức 03 chuyên đề giáo dục di sản trên địa bàn thành phố Vũng Tàu, thu hút khoảng 1.800 học sinh khối trung học cơ sở tham gia đem lại nhiều hiệu quả tích cực và được cán bộ, giáo viên các trường phối hợp đánh giá cao.

Học sinh trường THCS Ngô Sỹ Liên (Vũng Tàu) nghe thuyết minh về di tích
địa đạo Long Phước trong chương trình giáo dục di sản tại Bảo tàng tỉnh

Từ các kết quả hoạt động trên có thể khẳng định, Chi hội Sử học Bảo tàng tỉnh có vai trò to lớn và quan trọng trong hoạt động của Bảo tàng Bà Rịa - Vũng Tàu. Bởi vì, kết quả nghiên cứu, hoạt động của Chi hội chính là cơ sở khoa học để thực hiện nhiệm vụ, công tác chuyên môn của bảo tàng. Từ công tác sưu tầm, trưng bày đến công tác giáo dục tuyên truyền lịch sử, di sản văn hóa của bảo tàng tỉnh đều liên quan mật thiết đến công tác nghiên cứu lịch sử của Chi hội. Trong sáu chức năng nhiệm vụ của công tác Bảo tàng thì nghiên cứu khoa học, trong đó chủ yếu là khoa học lịch sử luôn là công tác đứng ở vị trí đầu tiên, đóng vai trò là gốc, là cơ sở, nền tảng để dẫn dắt thực hiện các công tác tiếp sau đó.

Kết quả hoạt động của Chi hội Sử học Bảo tàng tỉnh là sự đóng góp của các hội viên. Điều thuận lợi là  hội viên của Chi hội có chuyên ngành gần với lịch sử, nhiều hội viên là cử nhân lịch sử nên rất nhiệt tình, chủ động trong mọi hoạt động gắn liền với công tác nghiên cứu khoa học lịch sử. Trên thực tế, mỗi hội viên Chi hội khi thực hiện công tác chuyên môn được phân giao cũng chính là đang thực hiện công tác nghiên cứu khoa học lịch sử. Thực hiện tốt công tác chuyên môn cũng chính là thực hiện tốt vai trò của một người hội viên trong Chi hội. Ngược lại, hoạt động của bảo tàng cũng hỗ trợ rất lớn phục vụ công tác nghiên cứu của Chi hội. Các loại hình di sản văn hóa (vật thể và phi vật thể), các hiện vật đang được lưu giữ và trưng bày tại bảo tàng tỉnh đóng vai trò là nguồn sử liệu quan trọng đặc biệt đối với công tác nghiên cứu lịch sử của Chi hội nói riêng và của Hội Khoa học Lịch sử tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu nói chung.

 

Trong thời gian tiếp theo, với sự hoạt động mạnh mẽ của Ban chấp hành Chi hội cùng các hội viên, Chi hội sẽ thể hiện rõ vai trò trong công tác tư vấn, nghiên cứu khoa học và tuyên truyền giáo dục khoa học lịch sử. Tiếp tục phát huy tình yêu với sử học, đưa hoạt động nghiên cứu lịch sử của bảo tàng Bà Rịa - Vũng Tàu chuyên sâu hơn, hiệu quả hơn để làm sáng tỏ nhiều vấn đề còn đang là những dấu hỏi lớn của quá khứ, giáo dục tuyên truyền cho thế hệ trẻ ngày nay tình yêu, niềm tự hào với lịch sử địa phương và lịch sử dân tộc Việt Nam. Xây dựng và phát triển Chi hội Sử học Bảo tàng tỉnh trở thành Chi hội nòng cốt - nơi liên kết, hợp tác rộng rãi các Chi hội trong hoạt động của Hội Khoa học lịch sử tỉnh tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu./.

Phạm Thị Vẹn